Rhowch eich barn
Llenwch ein holiadur byr fel y gallwn ddefnyddio'ch sylwadau i wella ein gwasanaethau.
Mae'r casgliad hwn o ddyfrlliwiau yn darlunio golygfeydd yng ngogledd Cymru. Gwelir crefft Ingleby ar ei orau yn ei drefluniau bychain lle mae ei allu i sylwi ar fanylion wedi rhoi inni gofnodion unigryw o fywyd trefol y gogledd. Nodweddir ei ddarluniau gan liwio gwastad mewn dyfrlliw ysgafn tryloyw.
John Ingleby (1749-1808)
Brodor o Helygain, Sir y Fflint oedd John Ingleby ac arlunydd topograffyddol a arbenigai mewn cynhyrchu golygfeydd bychain mewn dyfrlliw. Yr oedd ei waith yn ddelfrydol fel darluniau yng nghyfrolau hynafiaethol Thomas Pennant (1726-1798). Bu farw yn 1808 yn ei fro enedigol a noda cofnodion y plwyf ei alwedigaeth fel 'limner'. Roedd 'limner' yn enw a roid ar grefftwyr oedd yn gweithio ar raddfa fechan, efallai ar ddarluniau miniatur, ac yn dynodi arlunydd-grefftwr oedd wedi sefydlu enw iddo'i hun.
Gweithio i Thomas Pennant
Roedd Thomas Pennant yn ŵr dyfeisgar ac egnïol, a chyflogai Ingleby ar gomisiwn i gopïo delweddau penodol. Gweithiai yntau'n bennaf ar gomisiynau bychain megis copïo arfbeisiau. Ceir tystiolaeth fod Pennant wedi canfod gallu artistig Ingleby oddeutu'r flwyddyn 1780. Y mae'r holl weithiau sydd ar gael o'i eiddo yn dyddio o 1794 neu'n ddiweddarach, cyfnod diweddar yng ngyrfa Pennant, ond mae'n bosib bod cyfran o'i waith cynnar nad yw eto wedi dod i afael casgliadau cyhoeddus.
Telid Ingleby fesul darlun, y system a weithredid dros y canrifoedd wrth gyflogi crefftwyr. Dyma'r arfer cyffredin gydag arlunwyr a oedd yn gweithio ar gofebion, murluniau, dogfennau swyddogol a baneri. Seiliwyd tâl yr arlunydd ar faint o waith yr oedd yn ei gyflawni yn hytrach nag ar safon neu destun y gwaith. Mae hyn yn wahanol iawn i delerau cyflogi ei gyfoeswr a'i gyfaill Moses Griffith (1747-1819), a oedd hefyd yn derbyn nawdd Pennant. Cyflogai Pennant Griffith fel arlunydd amser-llawn, ac o ganlyniad rhoddid iddo statws uwch a rhyddid sylweddol.
Arlunydd-grefftwr
Mae Ingleby yn esiampl o arlunydd y llywiwyd ei yrfa yn gyfan gwbl gan y boblogaeth leol. Ni chafodd ei waith ei arddangos yn gyhoeddus erioed, ond yn hytrach yr oedd yn derbyn comisiwn, fel buasai crefftwr yn ei wneud, gan gwblhau'r dasg yn unol â'r cyfarwyddiadau a roddwyd iddo.
Darllen pellach
- Paul Joyner. Artists in Wales c.1740-c.1851. Aberystwyth : Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 1997
Tirluniau
Aber Waterfall Cyfeirnod: PD9084
Bryn Tyrion looking up ; Bryn Tyrion looking down, near Skiviog. Cyfeirnod: PD9086
Conway from above the Ferry Cyfeirnod: PD9089
Conway, from the Talycafn road Cyfeirnod: PD9090
Conway Castle from the e[ast] Cyfeirnod: PD9091
View near Tal y cafn, looking towards Llanrwst Cyfeirnod: PD9093
Bryn Euryn, & distant view of Penmon Rhos Cyfeirnod: PD9097
View from Cefn Ucha Cyfeirnod: PD9099
View near Cefn-ogo Cyfeirnod: PD9100
Chirk Church, aquaduct & castle, Denbighshire Cyfeirnod: PD9102
Part of the aquaduct at Chirk Cyfeirnod: PD9103
View in Erddig grounds Cyfeirnod: PD9107
Holt Bridge ; Farn., Holt Cyfeirnod: PD9109
Tommen y Vardra & cave, Llanarmon Cyfeirnod: PD9113
Inside of the cave, Llanarmon Cyfeirnod: PD9114
Llangollen, Castle Dinas Bran Cyfeirnod: PD9119
Llangollen, from ye Corwen road Cyfeirnod: PD9120
View near Llangollen, Denbighshire Cyfeirnod: PD9121
View of Llandysilio & Castell Dinas Brân Cyfeirnod: PD9125
View on the River Dee near Llandysilio Cyfeirnod: PD9126
Llyn-y-Pandy, or, The Black Valley Cyfeirnod: PD9128
View from Llyn-y-pandy Cyfeirnod: PD9129
View from the Loggerheads Cyfeirnod: PD9130
Pistil-y-Rhaidr Cyfeirnod: PD9132
Pistyl-y-Rhaidr Cyfeirnod: PD9133
New bridge & aquaduct, Rhiwabon Cyfeirnod: PD9136
Aquaduct near Rhiwabon, Denbighshire Cyfeirnod: PD9137
South aspect of Caergwrle Castle Cyfeirnod: PD9141
Moel y Gaer Cyfeirnod: PD9146
Mold Cyfeirnod: PD9147
The cotton factory near Mold Cyfeirnod: PD9148
Pen-y-Vron Cyfeirnod: PD9150
Hendom, or, the Mount of Owen Glendwr near Corwen on the Dee Cyfeirnod: PD9154
Hengwst [sic.] Cyfeirnod: PD9155
Llansanfraid Bridge, Glyndwrdwy Cyfeirnod: PD9157
Stymlin Cyfeirnod: PD9159
Abernavas church & hall Cyfeirnod: PD9160
Abervechan Cyfeirnod: PD9161
Abervechan Cyfeirnod: PD9162
Berrew Cyfeirnod: PD9163
Breydden Hills, Rodney's Pillar and Belin Mount Cyfeirnod: PD9166
Breyden Hills from Llanymynach and Rodney's Pillar Cyfeirnod: PD9167
Garth Cyfeirnod: PD9170
Llanafryn Cyfeirnod: PD9175
Llandinam and Gwernwr Hills Cyfeirnod: PD9176
Llandreinio Cyfeirnod: PD9178
Llandreinio Bridge and Rodney's Pillar Cyfeirnod: PD9179
Llandysilio and Llanymynach rocks Cyfeirnod: PD9181
Llanllwchuarn Cyfeirnod: PD9185
Llanllwchuarn Cyfeirnod: PD9186
Llanwynog near Newtown Cyfeirnod: PD9188
Llwyn Cyfeirnod: PD9189
Vale of Meivod Cyfeirnod: PD9192
Moel-du-mawr Cyfeirnod: PD9193
Trenewyd, or, New Town Cyfeirnod: PD9197
Trenewydd, or, Newtown Hall Cyfeirnod: PD9198
Powis Castle Cyfeirnod: PD9202
Vaynor Cyfeirnod: PD9204
Welch Pool Cyfeirnod: PD9206
View of the River Dee with Eccleston Church and distant view of Chester Cyfeirnod: PD9210
View in the footway between Eaton and Eccleston from the banks of the Dee Cyfeirnod: PD9211
View from Eccleston Hill of Chester &c. Cyfeirnod: PD9212
Lower Berwick Cyfeirnod: PD9223
Blodwell Hall Cyfeirnod: PD9226
Llanymynach Cyfeirnod: PD9231
New bridge near Llanymynach over the Vyrnyw Cyfeirnod: PD9232
Montford Cyfeirnod: PD9235
Montford Bridge Cyfeirnod: PD9236
Routon Cyfeirnod: PD9240
View of the Severn & Isle of Up Rossal and distant view of Shrewsbury Cyfeirnod: PD9241
View of the River Severn Cyfeirnod: PD9242
Sh[r]awardine Cyfeirnod: PD9243
View of Shrewsbury from the new bridge Cyfeirnod: PD9244
View between Fittes & Shrewsbury Cyfeirnod: PD9250
Adeiladau, Cofebau ac Eglwysi
Lord Boston's the old front. Llanidan Church Cyfeirnod: PD9083
Tower of Bryniau Cyfeirnod: PD9085
Old chapel in Caernarvon town Cyfeirnod: PD9087
Cefn Amwlch Cyfeirnod: PD9088
The upper gate, Conway Cyfeirnod: PD9092
Berse Chapel Cyfeirnod: PD9094
Brombo House Cyfeirnod: PD9095
Bryn Euryn Cyfeirnod: PD9096
Cefn, a new house near Wrexham (belonging to Roger Kenyon Esq ?) Cyfeirnod: PD9098
Chirk Cyfeirnod: PD9101
Croesnewydd near Wrexham S.E. view property of Ellice Esq. Cyfeirnod: PD9104
Ecclusham Above, the property of Ellames Esq. near Wrexham Cyfeirnod: PD9105
Ecclusham Below Cyfeirnod: PD9106
Plas Gronow Cyfeirnod: PD9108
Kinmael Cyfeirnod: PD9110
Kinmael Cyfeirnod: PD9111
Old Kinmael Cyfeirnod: PD9112
Llandrillo Church Cyfeirnod: PD9115
Lland-Dyrnogh church and churchyard Cyfeirnod: PD9116
Llangedwyn Cyfeirnod: PD9117
Llangedwyn Cyfeirnod: PD9118
Vron Ynys & Llangwifan Church ; Plas Llangwifan Cyfeirnod: PD9122
Plas yn Llan and Llan Gynhafel Church ; Plas yn Rhos, property of Wynne Esq, near Ruthin Cyfeirnod: PD9123
Llan-san-shore, or, Church of St. George and rectory Cyfeirnod: PD9124
Maes y Coed ; Llan Bychan Church Cyfeirnod: PD9127
Pentre Eychan Cyfeirnod: PD9131
Plas yn Yale, seat of the Yale's Cyfeirnod: PD9134
Rhiwabon Cyfeirnod: PD9135
Sontly Cyfeirnod: PD9138
Mount in Wrexham ; Mrs Yales in Mount Street Wrexham Cyfeirnod: PD9139
Wynne Stay, seat of S[i]r Watkins Williams Wynne Cyfeirnod: PD9140
[Althrey Hall] Cyfeirnod: PD9141a
Mrs Williams monument Cyfeirnod: PD9142 (front)
Mrs Williams monument Cyfeirnod: PD9142 (back)
Crucifiction found in the wall of the old church at Halkin Cyfeirnod: PD9143
Sir Thomas Hanmer's monument, Hanmer Chapel Cyfeirnod: PD9144
Llai, near Hope Cyfeirnod: PD9145
The stone under this arch called Carreg Carn March Arthur Cyfeirnod: PD9149
Plas Mostyn Cyfeirnod: PD9151
Effigy of a warrior Cyfeirnod: PD9152
Harlech Castle from the town Cyfeirnod: PD9153
Llansanfraid Glyndwrdwy Cyfeirnod: PD9156
Prison of Owen Glendwr Cyfeirnod: PD9158
Bettws Cyfeirnod: PD9164
Mural brass of a priest in Bettws Church Cyfeirnod: PD9165 (front)
Mural brass of a priest in Bettws Church (Inscription) Cyfeirnod: PD9165 (back)
Bryn-Gwynn Cyfeirnod: PD9168
Castell Caerenion Cyfeirnod: PD9169
Gillesfield near Welch Pool Cyfeirnod: PD9171
Limor Lodge Cyfeirnod: PD9172
Limor Lodge Cyfeirnod: PD9173
Limor Lodge east aspect Cyfeirnod: PD9174
Llandinam Cyfeirnod: PD9177
Llandreinio Hall Cyfeirnod: PD9180
Llanvechan Cyfeirnod: PD9182
Llangyniw Cyfeirnod: PD9183
Llangynog Cyfeirnod: PD9184
Llanrhaiadr-ym-Moch'nant Cyfeirnod: PD9187
Llwydiarth Cyfeirnod: PD9190
Meivod Cyfeirnod: PD9191
Montgomery castle & church Cyfeirnod: PD9194
Monument of Richard Herbert in Montgomery Church Cyfeirnod: PD9195 (front)
Nantcribba Cyfeirnod: PD9196
Park Cyfeirnod: PD9199
St. Monacella, or, Pennant Melangel Church Cyfeirnod: PD9200
Shrine of St. Monacella in Pennant Melangel Church Cyfeirnod: PD9201
Powis Castle Cyfeirnod: PD9203
Vaynor Cyfeirnod: PD9205
Golden chalice in Welch Pool Church Cyfeirnod: PD9207
Anchoritage in St. John's Church yard, Chester; Remains of the monastery in St John's Church yard. Cyfeirnod: PD9208
Doddleston Church Cyfeirnod: PD9209
Farn Cyfeirnod: PD9213
Grafton Hall Cyfeirnod: PD9214
Halton Cyfeirnod: PD9215
Oldford, Cheshire Cyfeirnod: PD9216
Willington Cross Cyfeirnod: PD9217
The abbots house at Alberbury Cyfeirnod: PD9218
Monument of Richard Lister Esq. of Routon Cyfeirnod: PD9219 (front)
[Inscription on the monument of Richard Lister Esq. of Routon] Cyfeirnod: PD9219 (back)
Monument of -- Lister Esq, of Routon Cyfeirnod: PD9220 (front)
Aston Cyfeirnod: PD9221
Upper Berwick Cyfeirnod: PD9222
Chapel at Lower Berwick Cyfeirnod: PD9224
Birch Cyfeirnod: PD9225
Chirbury Cyfeirnod: PD9227
Chirton Hall Cyfeirnod: PD9228
Dintle Cyfeirnod: PD9229
Dongay Cyfeirnod: PD9230
Loton Hall Cyfeirnod: PD9233
Loton Hall Cyfeirnod: PD9234
Onslo Cyfeirnod: PD9237
Park Cyfeirnod: PD9238
Red Hall Cyfeirnod: PD9239
Town Hall Shrewsbury and the Old Market House Cyfeirnod: PD9245
New goal at Shrewsbury Cyfeirnod: PD9246
St. Chad's new church, Shrewsbury Cyfeirnod: PD9247
Monument of Richard Onslow in old St. Chad's Church Cyfeirnod: PD9248
Sepulchral stones Cyfeirnod: PD9249
Wattleburgh Castle Cyfeirnod: PD9251
Whittington church and castle Cyfeirnod: PD9252
Statue of a boy from Herculaneum Cyfeirnod: PD9253
Monument of Richard Herbert in Montgomery Church Cyfeirnod: PD9195 (back)